W październiku br. rozpoczęte zostały badania średniowiecznego grodziska, zwanego Górką Kasztelańską. Zespół archeologów kierowany przez Radosława Hermana i prof. Jerzego Sikorę z Uniwersytetu Łódzkiego podjął się trudnego zadania ustalenia chronologii tego zabytku oraz rozpoznania stanu zachowania konstrukcji dawnego grodu.
Gród spycimierski od dziesięcioleci cieszył się zainteresowaniem badaczy – archeologów i historyków. Badano go już w latach 30., 60. i 80. XX wieku. Mimo, że nie zamieszkiwano go od kilkuset lat, wspomnienie o jego istnieniu przechowano w pamięci mieszkańców, którzy miejsce po dawnym grodzie nazywali Górą Kasztelańską. Obecnie powszechnie przyjmuje się, że obronny gród w pobliżu wsi Spycimierz powstał w XII wieku, co łączy się ze wzmiankami jakie odnotował nieznany z imienia autor pierwszej kroniki polskiej, zwany Gallem Anonimem. Dalsze losy grodu są słabo poznane. Wiadomo, że funkcjonował urząd kasztelana spycimierskiego, co wskazywać może, że gród był jednym z ważnych ośrodków administracji państwa w okresie rozbicia dzielnicowego. Z czasem od XIII wieku ciężar osadnictwa przenosił się do Uniejowa a gród podupadał. W 1331 spalili go Krzyżacy, którzy najechali te tereny. Gród odbudowano w nowej formie. Usypano nowy kopiec, oraz wykonano fosę.
Wiemy też, że w 1331 r. warownia ta została spalona przez Krzyżaków. Czy została później odbudowana? Czy może już przed tym najazdem została przebudowana na mały, zapewne drewniany zamek? Tego jeszcze nie wiemy, choć prowadzone w połowie XX wieku badania ujawniły istnienie młodszej, choć także średniowiecznej fazy warowni. Prowadzone na grodzisku badania wykopaliskowe mają przynieść odpowiedzi na te i wiele innych pytań.
Wiadomo już, że część wschodnia grodziska zawiera szczątki budowli z młodszej części średniowiecza, najprawdopodobniej z XIV w. Archeolodzy odkryli m.in. pozostałości fosy z tego okresu. Pozyskali także dużą liczbę zabytków ruchomych – kilkadziesiąt przedmiotów metalowych, w tym monety wczesnośredniowieczne, fragmenty przedmiotów ołowianych, kamiennych, fragmenty ostróg, groty strzał do łuku i bełtów do kuszy, a także masę fragmentów glinianych garnków i kości zwierzęce. Pobrane także zostały liczne próbki (fragmenty drewna, wypełniska fosy i inne), które po specjalistycznych badaniach laboratoryjnych pozwolą opisać środowisko przyrodnicze, w jakim żyli mieszkańcy grodu, a także uzyskać precyzyjne datowania poszczególnych faz grodu. Mamy także nadzieję, że pozyskane zabytki wzbogacą wystawę tworzonego w Spycimierzu muzeum. Badania wykopaliskowe będą kontynuowane wiosną przyszłego roku i z pewnością przyczynią się do wzbogacenia wiedzy o Spycimierzu i regionie uniejowskim.
Jest to ostatnia szansa na przeprowadzenie takich działań, gdyż grodzisko w przeciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zostało w znacznym stopniu zniszczone w skutek postępującej technizacji rolnictwa i stosowania głębokiej orki. Tymczasem prowadzone badania pozwolą na wykorzystanie grodziska w ofercie turystycznej Spycimierza.
(RH, JK)
