Projekt „Twoje słowa. Moja godność” jest kontynuacją pierwszego w Polsce projektu podejmującego problem dziadurzenia „Język wobec starości – szacunek w praktyce”.
Projekt „Twoje słowa. Moja godność” finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny kontynuuje działania rozpoczęte w 2021 roku mające na celu przeciwdziałanie dziadurzeniu (gerontomowie). Adresowany jest do osób w wieku 60+ i osób pracujących z osobami starszymi, realizowany na terenie województwa łódzkiego i podlaskiego w terminie od listopada 2022 do kwietnia 2024 roku.
Wyniki badań oraz codzienne obserwacje wskazują, że dziadurzenie jest zjawiskiem powszechnym, doświadcza ponad 1/3 osób 60+. Ponad 1/4 osób 60+ doświadcza go w formie instytucjonalnej dyskryminacji (badania własne Forum 4 Czerwca przeprowadzone w 2021/2022).
Dziadurzenie narusza godność osób starszych. Jego główną przyczyną jest stereotypowe postrzeganie osób starszych jako „niesprawnych intelektualnie” i wymagających „prowadzenia za rękę”. Stąd np. przerywanie wypowiedzi osoby starszej i „uzupełnianie” za nią dalszego ciągu, częste zadawanie pytań zamkniętych, sugerujących odpowiedź, zwroty w rodzaju „zjemy obiadek” zamiast „będzie obiad”. Osoby używające dziadurzenia często nie mają świadomości jego dyskryminującego charakteru. Część starszych osób – mimo, że protekcjonalny język im nie odpowiada – nie reaguje, gdyż uważają, iż jest on w takim samym stopniu związany ze starzeniem się, jak np. mniejsza sprawność ruchowa.
Dwuletnie obserwacje, badania wstępne oraz warsztaty edukacyjne potwierdziły, że dziadurzenie (gerontomowa) jest zjawiskiem powszechnym, społecznie zakorzenionym i – niestety – akceptowalnym. Jego przezwyciężenie czy zniwelowanie wymagać będzie dekad i działań we wszystkich środowiskach i grupach społecznych, i wiekowych. Wyeliminowanie dziadurzenia zapewne będzie nie możliwe, można jednak działać na rzecz nie akceptowania takiego sposobu komunikowania się z osobami starszymi w obszarze społecznym.
Planowane działania (warsztaty antydyskryminacyjne z zakresu komunikacji społecznej, praw człowieka oraz kampania społeczna) mają ograniczyć przyczyny i zmniejszyć skalę występowania dziadurzenia – poprzez: uświadomienie jego negatywnych skutków dla społecznego funkcjonowania osób 60+, podniesienie kompetencji komunikacyjnych osób 60+ i nauczenie asertywnego reagowania na dziadurzenie oraz stworzenie sieci instytucji lokalnych pod hasłem „Tu nie dziadurzymy”. Instytucje nominowane do statusu miejsca bez dziadurzenia przyznawać będą osoby w wieku 60+ i organizacje działające na rzecz osób starszych.
Ważnym działaniem w projekcie będą badania ankietowe przeprowadzone wśród osób w wieku 60+, które pozwolą na określenie odbioru dziadurzenia przez osoby w wieku 60+. Raport, który podsumuje badania zostanie opublikowany
w 2024 roku.
Projekt „Twoje słowa. Moja godność” jest kontynuacją pierwszego w Polsce projektu podejmującego problem dziadurzenia „Język wobec starości – szacunek w praktyce”. Jak podkreślają organizatorzy nowy projekt nawiązuje do projektu pilotażowego, jednak różni się od niego pod kątem merytorycznym – poszerzone zostały obszary merytoryczne o przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na wiek (ageizm) i dyskryminacji innych grup – oraz organizacyjnym. W planach są m.in. warsztaty między-pokoleniowe. Działania w kampanii oparte będą o akcję „Tu nie dziadurzymy” realizowane w formie bezpośredniej i w Internecie. Ostateczny plan i sposób realizacji projektu jest w trakcie przygotowań.
Kontynuację udziału potwierdziły ambasadorki i ambasadorzy oraz organizacje współpracujące z Forum 4 Czerwca od ponad 2 lat w obszarze przeciwdziałania dziadurzenia i obrony godności osób starszych.
W Uniejowie ambasadorkami kampanii przeciwdziałania dziadurzeniu są Panie Urszula Urbaniak, Anna Włodarska i Jolanta Borycka, partnerami w projekcie jest Uniejowski Uniwersytet Trzeciego Wieku i Towarzystwo Przyjaciół Uniejowa.
Projekt realizują:
Stowarzyszenie „Forum 4 Czerwca” z siedzibą w Ksawerowie (woj. łódzkie) działa od 2016 roku i specjalizuje się w realizacji programów edukacyjno-aktywizujących kierowanych do osób starszych z obszarów wiejskich i miast do 50 tyś mieszkańców, w których bezpośredni udział wzięło ponad 1500 osób w wieku 60+ . Jako pierwsze podjęło problematykę przeciwdziałania dyskryminacji osób starszych w obszarze komunikowania się i rozpoczęło przeciwdziałanie dziadurzeniu.
Stowarzyszenie Kulturalne „Pocztówka” z siedzibą w Hajnówce (woj. podlaskie) działa od 2004 roku. Celem działalności stowarzyszenia jest artystyczna i edukacyjna praca włączająca społeczność w celu artystycznej i społecznej edukacji, rozwijania świadomości ludzi i utrzymania przy życiu zagrożonych lub nowopowstałych wartości kultury.
Największe projekty to: „Hajnówka Centralna. Przesiadkowa stacja kultury”, Międzynarodowy Festiwal Teatralny Wertep i A3Teatr.
